Chiều ngày 14/10/2024, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố giải Nobel Kinh tế học 2024 thuộc về 3 nhà kinh tế học người Mỹ. Đó là Daron Acemoglu, Simon Johnson và James A. Robinson nhờ công trình nghiên cứu về cách các thể chế tác động đến sự thịnh vượng và bất bình đẳng kinh tế giữa các quốc gia. Công trình của họ tập trung vào việc phân tích sự hình thành của thể chế và cách nó ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, từ đó giúp lý giải sự chênh lệch giữa các nước giàu và nước nghèo.

Ba nhà khoa học được giải Nobel Kinh tế 2024

Daron Acemoglu và Simon Johnson hiện đều làm việc tại Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Trong khi đó, Robinson công tác tại Đại học Chicago (Mỹ). Cả ba đều là tác giả nhiều cuốn sách nổi tiếng về kinh tế học. Trong đó có Quyền lực và Tiến bộ (Power and Progress) hay Vì sao các quốc gia thất bại (Why Nations Fail).

Daron Acemoglu năm nay 57 tuổi, nổi tiếng nhất với các nghiên cứu về kinh tế chính trị. Simon Johnson (61 tuổi) từng là kinh tế trưởng tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). James A. Robinson (64 tuổi) là nhà nghiên cứu lâu năm về sự phát triển kinh tế - chính trị tại các nước Mỹ Latin và châu Phi cận Sahara.

Jakob Svensson – Chủ tịch Ủy ban Giải thưởng Nobel Kinh tế nhận xét: “Thu hẹp khoảng cách thu nhập giữa các nước là một trong những thách thức lớn nhất hiện tại. Các nhà khoa học trên đã chứng minh được tầm quan trọng của thiết chế xã hội trong giải quyết việc này".

Nghiên cứu này đã đặt nền móng quan trọng trong lĩnh vực kinh tế học phát triển, chỉ ra rằng các quốc gia có thể phát triển mạnh mẽ nếu có thể chế chính trị và kinh tế ổn định, bao gồm những yếu tố như luật pháp minh bạch, hệ thống quản lý công hiệu quả, và quyền sở hữu tài sản được bảo vệ. Ngược lại, ở những quốc gia có thể chế yếu kém, sự bất bình đẳng kinh tế dễ trở nên trầm trọng và làm chậm sự phát triển.

Daron Acemoglu và James Robinson là đồng tác giả của cuốn sách nổi tiếng Why Nations Fail (Vì sao các quốc gia thất bại), trong đó họ lập luận rằng sự thành công hay thất bại của một quốc gia phụ thuộc vào việc các thể chế chính trị và kinh tế có hỗ trợ sự tham gia toàn diện của mọi thành phần xã hội hay không. Simon Johnson cũng đóng góp với các nghiên cứu về lịch sử kinh tế và vai trò của các thể chế trong việc định hình sự phát triển kinh tế hiện đại.

Theo Hội đồng Nobel, công trình của ba nhà kinh tế này đã "tiên phong trong các phương pháp tiếp cận lý thuyết và thực nghiệm, giúp giải thích rõ hơn về sự bất bình đẳng giữa các quốc gia". Họ cũng đã phát triển các công cụ phân tích mới và mở rộng tầm nhìn về phát triển kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển.

Giải Nobel Kinh tế năm 2024 là minh chứng cho sự quan trọng của việc nghiên cứu các thể chế và vai trò của chúng trong việc tạo ra thịnh vượng cho các quốc gia, cũng như giải quyết các vấn đề bất bình đẳng toàn cầu.

Đ.T.V (NASATI), theo https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2024/press-release/, 14/10/2024