Bệnh Alzheimer có thể gây tổn thương não bộ qua hai giai đoạn khác biệt, theo nghiên cứu mới sử dụng các công cụ lập bản đồ não bộ tiên tiến. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng giai đoạn đầu xảy ra chậm và âm thầm; trước khi người bệnh có vấn đề về trí nhớ; gây tổn hại chỉ một số loại tế bào dễ bị tổn thương. Trong khi đó, giai đoạn sau gây ra sự phá hủy rộng lớn hơn và trùng với sự xuất hiện của các triệu chứng cũng như sự tích tụ nhanh chóng của các mảng amyloid, protein tau, và các dấu hiệu khác của bệnh Alzheimer.

Tiến sĩ Richard J. Hodes cho biết: "Thách thức trong việc chẩn đoán và điều trị Alzheimer là hầu hết tổn thương ở não xảy ra trước khi các triệu chứng xuất hiện. Khả năng phát hiện những thay đổi sớm này có nghĩa là lần đầu tiên, chúng ta có thể thấy điều gì đang diễn ra trong não của một người trong giai đoạn sớm nhất của bệnh. Kết quả này thay đổi cơ bản cách mà các nhà khoa học hiểu về cách bệnh Alzheimer gây tổn thương não và sẽ định hướng phát triển các phương pháp điều trị mới cho căn bệnh tàn phá này”.

Các nhà khoa học đã phân tích não của 84 người và kết quả, được công bố trên tạp chí Nature Neuroscience, cho thấy tổn thương đến một loại tế bào, gọi là tế bào ức chế neuron, trong giai đoạn đầu có thể gây ra các vấn đề về mạch neuron mà dẫn đến bệnh. Ngoài ra, nghiên cứu xác nhận các phát hiện trước đó về cách bệnh Alzheimer làm hại não bộ và xác định nhiều thay đổi mới có thể xảy ra trong suốt quá trình phát triển bệnh.

Các nhà khoa học đã sử dụng các công cụ phân tích di truyền tiên tiến để nghiên cứu các tế bào trong hồi giữa thái dương, một phần của não bộ kiểm soát ngôn ngữ, trí nhớ và thị giác. Hồi này đã được chứng minh là dễ bị tổn thương bởi nhiều thay đổi thường thấy trong Alzheimer. Bằng cách so sánh dữ liệu của các mẫu não khỏe mạnh với các mẫu của những người mắc Alzheimer, các nhà khoa học đã tạo ra một dòng thời gian về các thay đổi di truyền và tế bào xảy ra suốt quá trình bệnh.

Thông thường, các nghiên cứu cho rằng tổn thương do Alzheimer xảy ra qua nhiều giai đoạn khác nhau với sự gia tăng dần của chết tế bào, viêm và tích tụ protein dưới dạng mảng và sợi. Tuy nhiên, nghiên cứu này gợi ý rằng bệnh thay đổi não qua hai giai đoạn chính, với nhiều thay đổi truyền thống xảy ra nhanh chóng trong giai đoạn thứ hai. Giai đoạn này trùng với sự xuất hiện của các vấn đề trí nhớ và các triệu chứng khác.

Kết quả cũng cho thấy những thay đổi sớm nhất xảy ra dần dần và âm thầm trong giai đoạn đầu, bao gồm tích tụ chậm của các mảng amyloid, kích hoạt hệ miễn dịch của não, tổn thương lớp cách điện của tế bào thần kinh và cái chết của các tế bào neuron ức chế somatostatin (SST).

Một phát hiện đáng ngạc nhiên là Alzheimer dường như chủ yếu gây tổn thương các tế bào neuron kích thích, nhưng nghiên cứu này cho thấy mất các tế bào neuron ức chế SST có thể gây ra những thay đổi trong mạch neuron mà dẫn đến bệnh.

Các nhà nghiên cứu cũng đã sử dụng dữ liệu từ dự án Seattle Alzheimer's Disease Brain Cell Atlas (SEA-AD) để lập bản đồ chi tiết về tổn thương não xảy ra trong bệnh.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/, 2024