Các nhà nghiên cứu tại Trường Y khoa, Đại học Washington và Đại học Kỹ thuật Đan Mạch, cũng chính là những người đã đạt giải Nobel Hóa học năm 2024, đã tạo ra các protein mới có khả năng trung hòa độc tố gây chết người có trong nọc rắn, có khả năng cung cấp giải pháp thay thế an toàn và hiệu quả hơn cho các loại thuốc giải độc truyền thống.

Theo WHO, mỗi năm có từ 1,8 đến 2,7 triệu người bị rắn độc cắn, dẫn đến khoảng 100.000 ca tử vong hàng năm và rất nhiều người bị tàn tật vĩnh viễn, bao gồm cả mất chi. Hầu hết các trường hợp thương tích xảy ra ở Châu Phi, Châu Á và Châu Mỹ Latinh, nơi hệ thống y tế yếu kém khiến cho vấn đề thêm trầm trọng.

Hiện nay, loại thuốc giải độc duy nhất được sử dụng để điều trị cho nạn nhân bị rắn cắn đều có nguồn gốc từ huyết tương động vật và thường có chi phí cao, hiệu quả hạn chế và tác dụng phụ bất lợi. Nọc độc của các loài rắn rất khác nhau nên cần có phương pháp điều trị riêng cho các khu vực khác nhau trên thế giới.

Trong nghiên cứu này, các tác giả đã tập trung vào một nhóm protein quan trọng của rắn được gọi là độc tố ba ngón tay, thường là lý do khiến các loại thuốc giải độc không hiệu quả. Các phân tử do AI tạo ra, vẫn chưa phòng chống được toàn bộ nọc rắn (hỗn hợp phức tạp của các độc tố khác nhau, đặc trưng cho từng loài rắn) nhưng chúng có khả năng bảo vệ chuột hoàn toàn khỏi độc tố ba ngón tay với liều lượng nguy hiểm đến tính mạng, dẫn đến tỷ lệ chuột sống sót đạt 80 - 100%, tùy thuộc vào liều lượng cụ thể, độc tố và protein được thiết kế.

Các độc tố này có xu hướng trốn tránh hệ miễn dịch, khiến các phương pháp điều trị có nguồn gốc từ huyết tương không hiệu quả. Do đó, nghiên cứu này chứng minh có thể sử dụng thiết kế protein dựa vào AI để trung hòa các protein có hại vốn đã được biết đến là “cứng đầu”.

Kết quả thử nghiệm trên chuột rất đáng khích lệ, nhưng nhóm nghiên cứu nhấn mạnh các loại thuốc giải độc truyền thống sẽ vẫn là nền tảng trong việc điều trị vết rắn cắn trong tương lai gần. Loại thuốc giải độc mới được thiết kế bằng máy tính, ban đầu có thể trở thành chất bổ sung hoặc chất tăng cường giúp cải thiện hiệu quả của các phương pháp điều trị hiện có cho đến khi các liệu pháp thế hệ mới độc lập được chấp thuận.

Phương pháp phát triển thuốc được mô tả trong nghiên cứu này, cũng có thể hữu ích cho nhiều bệnh khác hiện chưa có cách điều trị như một số bệnh nhiễm trùng do vi-rút. Vì thiết kế protein thường đòi hỏi ít nguồn lực hơn các phương pháp phát hiện thuốc truyền thống trong phòng thí nghiệm, nên cũng có tiềm năng tạo ra các loại thuốc mới, ít tốn kém hơn cho các bệnh phổ biến bằng cách sử dụng phương pháp tương tự.

N.P.D (NASATI), theo Physorg, 1/2025