Hiện nay, bệnh đái tháo đường type II đang được coi là một trong những vấn đề sức khỏe toàn cầu. Các nghiên cứu cho biết bệnh nhân đái tháo đường type II kiểm soát đường huyết kém hơn khi mắc COVID-19 và có tỷ lệ tử vong cao hơn khoảng 04 lần. Vì vậy, việc tìm kiếm một hợp chất an toàn để sản xuất thuốc điều trị đang được quan tâm nghiên cứu. Một trong các nguồn nguyên liệu phong phú nhất là từ các chủng vi sinh vật do chúng có một quần thể rộng lớn, có thể phát triển mạnh và không gây ô nhiễm môi trường xung quanh. Đó là lý do các nhà khoa học tạiViện Công nghệ sinh học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam do PGS.TS. Đỗ Thị Tuyên dẫn đầu, đã Phân lập, tuyển chọn và tinh sạch thành công một số hoạt chất ức chế α- glucosidase định hướng ứng dụng tạo thực phẩm chức năng trong điều trị bệnh tiểu đường type II từ các chủng vi sinh vật phân lập ở Việt Nam. Nghiên cứu mở ra cách tiếp cận mới về thực phẩm chức năng từ nguồn nguyên liệu dồi dào, chi phí thấp, nhờ công nghệ lên men vi sinh vật an toàn đối với người và thân thiện với môi trường sinh thái.

Hình ảnh hoạt chất mới nghiên cứu

Nhóm nghiên cứu đã xây dựng phương pháp lên men, các điều kiện tinh sạch và thu nhận được hoạt chất có hoạt tính ức chế α- glucosidase. Hoạt chất mới này đã được xác định có các đặc điểm như sau: Chất bột màu trắng, công thức phân tử là C₂₅H₃₈O₂, khối lượng phân tử là m/z là 376,1 tỷ lệ C:H:O tương ứng là 38,46%, 58,46% và 3,08%. Giá trị IC50 đạt 42 µg/ml, sắc ký lớp mỏng cho một vệt duy nhất có hệ số R_f = 0,73 trong hệ dung môi butanol: methanol: nước = 3:2:1. Đánh giá độ an toàn của hoạt chất mới có hoạt tính ức chế α-glucosidase, bước đầu đã khẳng định hoạt chất mới ở liều 15,625 g/kg (cao gấp 217 lần liều dùng cho người đã quy đổi theo hệ số 12) không có biểu hiện độc tính cấp.

Sau 4 tuần điều trị cho mô hình chuột đái tháo đường bằng streptozocin, hoạt chất mới phát huy tác dụng gần như tương đương với sản phẩm glucobay (chứa 100 mg hoạt chất acarbose). Hoạt chất có tác dụng làm giảm glucose trong máu sau ăn, giảm HbA1c và khi phối hợp với insulin có khả năng sớm ổn định chỉ số glucose máu trên các nhóm chuột thí nghiệm. Đồng thời, giữa hoạt chất mới và sản phẩm glucobay không có sự khác biệt về tác dụng giảm glucose trong máu sau ăn, giảm HbA1c và tác dụng trên chỉ số glucose máu lúc đói.

Kết quả nghiên cứu sẽ đóng góp một phần vào sự phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học vào cuộc sống, cung cấp một dòng thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị bện tiểu đường nhằm nâng cao sức khỏe cộng đồng.

 N.P.D (tổng hợp)