Một nghiên cứu mới cho thấy số ca tử vong do dùng quá liều thuốc ở thanh niên Mỹ trong độ tuổi từ 15 đến 24 liên quan đến opioid tổng hợp đơn lẻ, chủ yếu là fentanyl, không trộn lẫn với các chất khác, đã tăng vọt 168% trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2022. Kết quả nghiên cứu được đăng trực tuyến trên tạp chí Pediatrics cũng chỉ ra rằng tỉ lệ tử vong do dùng quá liều và sự kết hợp giữa các loại thuốc có sự khác biệt đáng kể theo độ tuổi, giới tính và chủng tộc; đặc điểm sắc tộc.

Dẫn đầu bởi Trường Y NYU Grossman-Hoa Kỳ, nghiên cứu này được cho là đầu tiên xác định các tổ hợp thuốc cụ thể nào đã dẫn đến các ca tử vong do opioid tổng hợp ở thanh niên qua các nhóm nhân khẩu học khác nhau trong thời gian nghiên cứu.

Các ca quá liều liên quan đến opioid tổng hợp đơn lẻ, chủ yếu là fentanyl là nguyên nhân gây tử vong cao nhất so với các tổ hợp thuốc khác mà nhóm nghiên cứu đã phân tích, bất kể độ tuổi, giới tính hay chủng tộc; đặc điểm sắc tộc.

Tiến sĩ Noa Krawczyk cho biết: “Trước khi phân tích dữ liệu, chúng tôi cho rằng phần lớn ca tử vong do fentanyl kết hợp với các chất khác như opioid kê đơn hoặc cocaine. Tuy nhiên, thực tế lại ngược lại, đa số ca tử vong là do fentanyl đơn lẻ. Phân tích này giúp làm rõ bản chất thay đổi của nguồn cung thuốc và tác động của nó đến các nhóm dân số khác nhau. Một số người có thể nghĩ rằng họ đang dùng một loại thuốc, nhưng thực tế lại là một loại khác”.

Tiến sĩ Noa Krawczyk, đồng thời là phó giám đốc Trung tâm Dịch tễ học và Chính sách về Opioid tại NYU Langone, nhấn mạnh rằng phát hiện này cho thấy sự cần thiết của các chiến lược phòng ngừa quá liều mang tính cá nhân hóa, bao gồm các dịch vụ giảm thiểu tác hại hướng đến thanh niên, một nhóm thường bị bỏ qua trong các nghiên cứu.

Phân tích dữ liệu từ Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia, các nhà nghiên cứu đã mô tả xu hướng tử vong do dùng quá liều liên quan đến opioid tổng hợp (chủ yếu là fentanyl) đơn lẻ cũng như kết hợp với năm loại thuốc phổ biến khác (benzodiazepine, heroin, opioid kê đơn, cocaine và các chất kích thích khác) ở thanh niên từ 15 đến 24 tuổi theo độ tuổi, giới tính và chủng tộc/sắc tộc trong giai đoạn 5 năm từ 2018 đến 2022.

Kết quả cho thấy các ca tử vong do fentanyl đơn lẻ tăng 168% trong thời gian nghiên cứu; tỉ lệ cao nhất trong số các nhóm thuốc được phân tích. Sau fentanyl đơn lẻ, tỉ lệ tử vong cao tiếp theo là các trường hợp dùng fentanyl kết hợp với cocaine hoặc các chất kích thích khác; tuy nhiên, tỉ lệ này khác nhau theo độ tuổi, giới tính và chủng tộc; sắc tộc cũng như thay đổi theo thời gian.

Năm 2018, thanh niên da trắng không phải gốc Tây Ban Nha có tỉ lệ tử vong do fentanyl đơn lẻ cao nhất. Nhưng đến năm 2022, tỉ lệ tử vong ở thanh niên người Mỹ gốc Phi, người Mỹ bản địa, người Alaska bản địa và người gốc Tây Ban Nha đã vượt qua nhóm da trắng không phải gốc Tây Ban Nha. Xét theo giới tính và độ tuổi, tỉ lệ tử vong do quá liều cao nhất thuộc về nam giới và thanh niên từ 20 đến 24 tuổi.

Theo nhóm nghiên cứu, việc hiểu rõ bối cảnh các mô hình tử vong do quá liều sẽ giúp xây dựng các can thiệp y tế công cộng cụ thể và hiệu quả hơn nhằm ngăn chặn những cái chết không đáng có.

Megan Miller, điều phối viên nghiên cứu tại Trung tâm Dịch tễ học và Chính sách về Opioid của NYU và là tác giả chính của nghiên cứu, nhấn mạnh: “Có nhiều cách để tiếp cận thanh niên và giảm nguy cơ quá liều, từ trường học, nơi làm việc, nhà tạm trú cho người vô gia cư, dịch vụ bảo vệ trẻ em đến hệ thống tư pháp vị thành niên. Tất cả đều là những điểm chạm tiềm năng để cung cấp giáo dục và các công cụ giảm thiểu rủi ro như naloxone và bộ xét nghiệm fentanyl”. Phát hiện của chúng tôi nhấn mạnh sự cần thiết phải điều chỉnh các chiến lược này cho phù hợp với từng nhóm thanh niên, dựa trên loại chất mà họ đang sử dụng nhằm giúp ngăn chặn thêm các ca tử vong do quá liều.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng nghiên cứu có một số hạn chế, như khả năng sai lệch trong mã hóa nguyên nhân tử vong, thiếu dữ liệu về thông tin nhân khẩu học cụ thể. Ví dụ, thanh niên LGBTQ+ được biết có nguy cơ dùng quá liều cao hơn, nhưng thông tin đó không có trong dữ liệu. Ngoài ra, do kích thước mẫu nhỏ, nghiên cứu không xem xét các thanh niên tự nhận thuộc nhiều nhóm chủng tộc; sắc tộc cùng lúc.

Đ.T.V (NASTIS), theo https://medicalxpress.com/news/, 6/2025