Một nghiên cứu thử nghiệm mới của Úc sử dụng nhiều loại ketamine chi phí thấp để điều trị trầm cảm kháng điều trị đã cho thấy kết quả mang lại đầy hứa hẹn, mở ra cơ hội điều trị hiệu quả, giá cả phải chăng khi các phương pháp điều trị khác bị thất bại.

Rối loạn trầm cảm nặng là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng thiểu năng trí tuệ trên toàn cầu. Khoảng 1/3 số người mắc bệnh này không có đáp ứng hiệu quả với các phương pháp điều trị tiêu chuẩn và họ được coi là 'kháng điều trị'. Vì vậy, việc tìm kiếm các phương pháp điều trị thay thế, hiệu quả luôn diễn ra.

Ketamine được tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1962 và được FDA chấp thuận sử dụng trong y tế như một loại thuốc gây mê vào năm 1970. Không lâu sau, ketamine đã xuất hiện trên các đường phố. Được gọi là "K đặc biệt", nó đã trở nên phổ biến như là một loại ma túy trong những năm 70 và 80 trước khi Hoa Kỳ biến nó thành một loại thuốc được liên bang kiểm soát vào năm 1999 do tình trạng lạm dụng hoặc gây nghiện. Mãi cho đến những năm 2000, các nhà nghiên cứu mới bắt đầu khám phá ketamine như một phương pháp điều trị trầm cảm.

Giờ đây, một nghiên cứu mới của Úc do các nhà nghiên cứu tại Đại học New South Wales dẫn đầu thử nghiệm ketamine chung như một phương pháp điều trị cho những người bị trầm cảm nặng đã mang lại một số kết quả đầy hứa hẹn.

Ketamine là thứ thuốc gọi là thuốc gây mê phân ly vì nó làm biến dạng nhận thức của người dùng về thị giác và âm thanh, đồng thời khiến họ cảm thấy tách biệt hoặc tách rời khỏi cơn đau và môi trường của họ.

Ketamine dùng cho Nghiên cứu trầm cảm ở người trưởng thành (KADS) là một thử nghiệm ngẫu nhiên kéo dài 4 tuần, với 176 người tham gia được sàng lọc từ các trung tâm rối loạn tâm trạng ở Úc và New Zealand. Những người tham gia phải được chẩn đoán mắc chứng rối loạn trầm cảm nặng trong ít nhất ba tháng và không đáp ứng đầy đủ với thuốc chống trầm cảm.

Tất cả những người tham gia đều được cung cấp một dạng ketamine chung phổ biến ở Úc hoặc giả dược. Họ được tiêm hai mũi một tuần và được theo dõi trong hai giờ tại một phòng khám cho đến khi tác dụng an thần và phân ly cấp tính biến mất. Việc điều trị được tiếp tục trong một tháng sau đó và những người tham gia được thực hiện đánh giá tâm trạng của họ khi kết thúc thử nghiệm vào một tháng sau đó.

Thử nghiệm mù đôi, có nghĩa là cả nhà nghiên cứu và người tham gia đều không biết bệnh nhân nào dùng ketamine và bệnh nhân nào dùng giả dược. Trong trường hợp này, giả dược là midazolam, một loại thuốc benzodiazepine cũng có tác dụng an thần. Điều này đã được thực hiện để cải thiện mặt nạ điều trị và giảm thiểu khả năng sai lệch.

Colleen Loo, tác giả chính của nghiên cứu cho biết: “Vì không có tác động chủ quan nào từ saline [được sử dụng làm giả dược] nên trong các nghiên cứu trước đây, biết rõ là những người nào dùng ketamine và những người nào dùng giả dược. Nhưng khi sử dụng midazolam - không phải là phương pháp điều trị trầm cảm, nhưng khiến người tham gia cảm thấy hơi choáng váng và khó chịu - bạn ít có cơ hội biết liệu mình có sử dụng ketamine hay không, loại thuốc có tác dụng cấp tính tương tự”.

Điều cũng khiến thử nghiệm KADS khác biệt so với các nghiên cứu trước đó là các nhà nghiên cứu đã tuyển lọc những người tham gia trước đây đã được điều trị bằng liệu pháp sốc điện (ECT) như một phương pháp điều trị trầm cảm. ECT là một thủ thuật được thực hiện gây mê toàn thân, trong đó các dòng điện được kiểm soát cẩn thận được truyền qua não, cố ý gây ra một cơn động kinh ngắn. ECT gây ra những thay đổi trong chất hóa học trong não có thể tạm thời làm giảm các triệu chứng trầm cảm nghiêm trọng khi các phương pháp điều trị khác không thành công.

Loo nói: “Mọi người được khuyến nghị điều trị chứng trầm cảm bằng ECT khi tất cả các phương pháp điều trị khác đều không cho hiệu quả. Do đó, hầu hết các nghiên cứu đều loại trừ những người đã điều trị ECT vì họ cho rằng rất khó để một phương pháp điều trị mới khác có hiệu quả nữa”.

Và thay vì tiêm ketamine vào tĩnh mạch, các nhà nghiên cứu đã tiêm nó dưới da (tiêm dưới da), giảm thời gian, chi phí và sự phức tạp về y tế.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng hơn 1/5 số người tham gia đã thuyên giảm hoàn toàn các triệu chứng sau một tháng tiêm hai lần một tuần, trong khi 1/3 các triệu chứng của họ được cải thiện ít nhất 50%. Ketamine cũng được dung nạp tốt ở những người tham gia. Các nhà nghiên cứu cho biết những phát hiện này rất đáng khích lệ.

“Chúng tôi thấy rằng trong thử nghiệm này, ketamine rõ ràng tốt hơn giả dược - với 20% báo cáo rằng bệnh nhân không còn bị trầm cảm lâm sàng so với chỉ 2% ở nhóm giả dược. Đây là một sự khác biệt rất lớn và rất rõ ràng và mang lại bằng chứng thuyết phục cho lĩnh vực này, vốn chỉ mới có những thử nghiệm nhỏ hơn trước đây so sánh ketamine với giả dược”, Loo cho biết.

Ở Úc và Hoa Kỳ, một phiên bản ketamine đã được cấp bằng sáng chế có tên là esketamine (được bán dưới tên Spravato) có sẵn dưới dạng thuốc xịt mũi để điều trị chứng trầm cảm kháng điều trị, được sử dụng kết hợp với thuốc chống trầm cảm dạng uống. Tuy nhiên, đối với nhiều người, chi phí của thuốc là quá cao.

Tại Hoa Kỳ, vào năm 2020, chi phí của esketamine là 240 đô la Mỹ (348 đô la Úc) cho mỗi liều. Ở Úc, chi phí khoảng 800 đô la Úc (550 đô la Mỹ) cho mỗi liều.

Theo các nhà nghiên cứu, tác dụng của ketamine sẽ biến mất sau vài ngày đến vài tuần, vì vậy cần phải điều trị liên tục. Đó là lý do tại sao họ đang thúc đẩy Medicare, chương trình bảo hiểm y tế quốc gia của Úc, phê duyệt việc sử dụng ketamine chung, có giá chỉ 5 đô la Úc (3,40 đô la Mỹ), tùy thuộc vào nhà cung cấp.

Tiếp theo, các nhà nghiên cứu sẽ thực hiện các thử nghiệm lớn hơn về ketamine chung trong thời gian dài hơn.

Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Tâm thần học Anh (British Journal of Psychiatry).

P.T.T (NASATI), theo https://newatlas.com/medical/generic-ketamine-effective-for-treatment-resistant-depression/, 14/7/2023