Một nhóm nghiên cứu liên ngành trên khắp Canada và Tây Ấn báo cáo rằng các mô hình nhìn (quỹ đạo mắt) có thể đóng vai trò là một dấu hiệu nhạy cảm của sự suy giảm nhận thức, với việc giảm khả năng khám phá, thích nghi và lấy mẫu thị giác khác biệt trong môi trường.

 

Chuyển động của mắt liên kết chặt chẽ với quá trình mã hóa và truy xuất, với những thay đổi trong hành vi nhìn thường phản ánh sự suy giảm trí nhớ liên quan đến tuổi tác và bệnh lý. Các công trình trước đây đã ghi nhận rằng các nhóm khác nhau về tình trạng trí nhớ có sự khác biệt trên nhiều đặc điểm của ánh nhìn, cho thấy rằng các số liệu về ánh nhìn đơn biến có thể không nắm bắt đầy đủ sự phức tạp của các hành vi nhìn liên quan đến trí nhớ.

Trong nghiên cứu, "Giải mã chức năng trí nhớ thông qua các mô hình nhìn tự nhiên", được công bố trên PNAS, các nhà nghiên cứu đã điều tra những thay đổi trong hành vi nhìn tự nhiên trên năm nhóm người tham gia để khám phá các chỉ số chức năng trí nhớ có thể dựa trên ánh nhìn.

Hai thí nghiệm bao gồm người trẻ tuổi (Thí nghiệm 1: n = 35, Thí nghiệm 2: n = 26), người lớn tuổi khỏe mạnh (Thí nghiệm 1: n = 36, Thí nghiệm 2: n = 28), những người có nguy cơ suy giảm nhận thức đáng kể dựa trên điểm số dưới ngưỡng (< 26) trên Thang đánh giá nhận thức Montreal (Thí nghiệm 1: n = 12, Thí nghiệm 2: n = 10), những người được chẩn đoán mắc MCI (Thí nghiệm 1: n = 15, Thí nghiệm 2: n = 11) và những người được chẩn đoán mắc chứng mất trí nhớ (Thí nghiệm 1: n = 4, Thí nghiệm 2: n = 3). Chuyển động của mắt được theo dõi bằng máy theo dõi mắt gắn trên đầu Eyelink II.

Thí nghiệm 1 bao gồm việc xem 120 hình ảnh (10 hình ảnh từ mỗi trong số 12 danh mục) trong 5 giây mỗi hình trên ba khối, với 40 hình ảnh mới lạ trên mỗi khối. Độ tương đồng ánh nhìn đặc thù được tính toán dưới dạng tương quan trung bình của chuyển động mắt đối với mọi hình ảnh với mọi hình ảnh khác trong cùng một khối bởi cùng một người tham gia bằng cách sử dụng gói eyesim.

Độ tương đồng ánh nhìn đặc thù tăng lên giữa các nhóm được sắp xếp theo chức năng trí nhớ giả định, với độ tương đồng thấp nhất ở người trẻ tuổi và cao nhất ở người mất trí nhớ, và so sánh mô hình ủng hộ đặc điểm đơn điệu. Số lần cố định tăng lên giữa các nhóm nhưng không đạt được hiệu quả đáng tin cậy. Độ phân tán cố định giảm đi giữa các nhóm, cho thấy việc xem khám phá giảm đi khi chức năng trí nhớ giảm.

Thí nghiệm 2 bao gồm ba khối với 120 hình ảnh mỗi khối, 60 hình ảnh được trình bày một lần và 60 hình ảnh được lặp lại trên các khối với thời gian xem 5 giây. Phân tích tập trung vào các hình ảnh lặp lại.

Độ tương đồng ánh nhìn lặp đi lặp lại tăng lên giữa các nhóm với giả định giảm chức năng trí nhớ, và so sánh mô hình ủng hộ nhẹ đặc điểm tuyến tính.

Người trẻ tuổi khỏe mạnh đã mã hóa các đặc điểm hình ảnh độc đáo với mỗi lần trình bày, xây dựng một biểu hiện toàn diện hơn của mỗi hình ảnh trong trí nhớ. Những người tham gia bị suy giảm trí nhớ và/hoặc chức năng vùng hippocampus/thùy thái dương giữa có xu hướng xem cùng một đặc điểm hình ảnh với mỗi lần trình bày.

Ngay cả khi không có yêu cầu nhiệm vụ rõ ràng, các mô hình ánh nhìn đã thay đổi một cách có hệ thống theo nhóm. Kết quả cho thấy các mô hình mã hóa không tối ưu có thể là nền tảng cho việc hình thành các biểu hiện trí nhớ nghèo nàn ở những người bị suy giảm trí nhớ và đặt nền móng cho công việc trong tương lai sử dụng các số liệu ánh nhìn đa biến để chẩn đoán và theo dõi trí nhớ và chức năng nhận thức.

Các kết quả cung cấp bằng chứng thuyết phục rằng các mô hình nhìn tự nhiên có thể đóng vai trò là một dấu hiệu nhạy cảm của sự suy giảm nhận thức.

P.T.T (NASTIS), theo https://medicalxpress.com/news/, 2025