Hạn hán nghiêm trọng và thường xuyên hơn, bão và các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt khác là những cách mà các nhà khoa học cho rằng biến đổi khí hậu sẽ gây nguy hiểm cho sức khỏe con người, nhưng nhiệt độ toàn cầu cũng có thể tác động đến sức khỏe của con người theo những cách nguy hiểm hơn. Các nhà nghiên cứu đang bắt đầu khám phá ý tưởng này liên quan đến giấc ngủ của con người, dựa trên tiền đề rằng nhiệt độ xung quanh tăng đang ảnh hưởng đến chất lượng nghỉ ngơi. Và một nghiên cứu mới chỉ ra rằng biến đổi khí hậu có thể đã tiêu tốn của con người hàng chục giờ của giấc ngủ mỗi năm.

Cảm giác bồn chồn đi kèm với một đêm trằn trọc trong cái nóng ngột ngạt là điều mà nhiều người có thể quen thuộc, cũng như cảm giác mệt mỏi có thể xảy ra vào ngày hôm sau. Mặc dù đôi khi giấc ngủ bị gián đoạn có thể là một phần của vấn đề khi đi nghỉ ở vùng nhiệt đới hoặc thời tiết mùa hè ấm áp, nhưng các tác động lâu dài và thường xuyên đến chất lượng giấc ngủ có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe.

Chỉ trong vài năm gần đây, nhiều nghiên cứu liên kết thói quen ngủ kém với nguy cơ mắc bệnh tim; sa sút trí tuệ; béo phì; ung thư và tuổi thọ ngắn. Trong khi đó, nhiệt độ toàn cầu tiếp tục tăng, năm ngoái cao hơn khoảng 1,11°C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp, với mức ấm nhất được ghi nhận trong bảy năm qua. Vậy có phải sự biến đổi khí hậu đang khiến con người khó ngủ hơn và làm như vậy có ảnh hưởng gì đến sức khỏe con người không?

Các nghiên cứu quan sát và dữ liệu khảo sát trước đây đã gợi ý rằng có thể đúng như vậy, tìm ra mối liên hệ giữa sự gia tăng nhiệt độ vào ban đêm và những đêm kém ngủ được tự báo cáo. Để tìm kiếm bằng chứng cụ thể hơn, nhóm tác giả của nghiên cứu mới này đã khai thác dữ liệu giấc ngủ toàn cầu được thu thập thông qua thiết bị đeo tay theo dõi gia tốc kế được đeo cho hơn 47.000 người trong hơn 7 triệu đêm và trên 68 quốc gia, bao gồm mọi lục địa ngoại trừ Nam Cực.

Tác giả nghiên cứu Kelton Minor từ Đại học Copenhagen-Đan Mạch cho biết: “Trong nghiên cứu này, chúng tôi cung cấp bằng chứng quy mô hành tinh đầu tiên cho thấy nhiệt độ ấm hơn mức trung bình làm xói mòn giấc ngủ của con người. Chúng tôi chỉ ra sự xói mòn này xảy ra chủ yếu bằng cách trì hoãn khi mọi người đi vào giấc ngủ và bằng cách tăng lên khi họ thức dậy trong thời tiết nóng”.

Nhóm nghiên cứu đã đưa ra kết luận này sau khi phân tích dữ liệu, phát hiện ra rằng vào những đêm rất ấm với nhiệt độ vượt quá 30°C, giấc ngủ giảm trung bình hơn 14 phút. Tính trung bình trên toàn cầu, họ tính toán rằng mỗi người mất 44h ngủ mỗi năm do nhiệt độ ban đêm dưới mức tối ưu, điều này cũng khiến họ trải qua khoảng 11 đêm ngủ không đủ giấc.

Tác giả Kelton Minor giải thích: “Qua các mùa, nhân khẩu học và bối cảnh khí hậu khác nhau, nhiệt độ bên ngoài ấm hơn liên tục làm xói mòn giấc ngủ, với số lượng mất ngủ tăng dần khi nhiệt độ trở nên nóng hơn”.

Với việc carbon dioxide tiếp tục tích tụ trong khí quyển và nhiệt độ toàn cầu tiếp tục tăng, các nhà khoa học đoán trước xu hướng này sẽ tiếp tục và có thể làm xói mòn thời gian ngủ của mỗi người lên tới 58h mỗi năm vào cuối thế kỷ này. Những người ở các quốc gia có thu nhập thấp và người cao tuổi bị ảnh hưởng nhiều nhất, trong khi tình trạng mất ngủ ở phụ nữ cũng cao hơn nam giới một chút.

Các nhà khoa học chỉ ra các nước đang phát triển có thể cảm thấy những tác động này nhiều hơn do tỷ lệ sử dụng máy lạnh ít hơn, mặc dù đây không phải là thứ mà họ có thể kiểm soát vì họ không có quyền truy cập vào dữ liệu về máy lạnh cho những người tham gia nghiên cứu. Dù có đúng như vậy hay không, những phát hiện cũng phù hợp với các dự báo khác về biến đổi khí hậu ảnh hưởng không cân đối đến người nghèo trên thế giới, những người được cho là sẽ khó thích ứng hơn nhiều khi thế giới ngày càng ấm lên.

Do sự mất cân bằng này và những phát hiện cho thấy tình trạng mất ngủ do biến đổi khí hậu sẽ được cảm nhận không đồng đều trên toàn cầu, các nhà khoa học cho biết các nghiên cứu sâu hơn nên tập trung vào các nhóm dân cư dễ bị tổn thương sống ở các khu vực ấm hơn và thường nghèo hơn trên thế giới. Họ hy vọng sẽ làm việc với các nhà nghiên cứu về giấc ngủ và các nhà khoa học khí hậu để mở rộng phạm vi nghiên cứu, đồng thời xem xét những tác động đối với những người bị hạn chế tiếp cận với điều hòa không khí.

Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí One Earth.

Đ.T.V (NASATI), theo https://newatlas.com/environment/rising-temperatures-climate-change-sleep/, 23/5/2022