Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng rối loạn phát triển thần kinh, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), phần lớn là do di truyền, trực tiếp cũng làm tăng nguy cơ người mắc bệnh bị trầm cảm nặng, căng thẳng sau chấn thương, chán ăn tâm thần và có ý định tự tử. Những phát hiện này được rút ra từ một nghiên cứu phân tích tổng hợp quy mô lớn trên nhiều bộ dữ liệu đã tạo ra nền tảng mới trong việc tìm hiểu ADHD và các bệnh đi kèm của nó.

Làm sáng tỏ sự phức tạp và bệnh đi kèm của ADHD sẽ giúp cải thiện sự hiểu biết về tình trạng này và cải thiện việc điều trị.

Trong nỗ lực giảm tỷ lệ phổ biến của các vấn đề gây nhiễu và đảo ngược nguyên nhân, các nhà khoa học từ Đại học Augsburg ở Đức đã sử dụng phân tích ngẫu nhiên Mendelian hai mẫu, xem xét các biến thể di truyền để xác định rủi ro mắc bệnh đi kèm trực tiếp. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng phương pháp này để thiết lập mối liên hệ tiềm ẩn giữa ADHD và bảy căn bệnh: trầm cảm lâm sàng nặng, rối loạn lưỡng cực, rối loạn lo âu, tâm thần phân liệt, rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD), chán ăn tâm thần và ít nhất một lần cố gắng tự tử.

Các nhà nghiên cứu lưu ý: “Chúng tôi đã sử dụng nhiều bộ dữ liệu để thu được bằng chứng tốt nhất có thể”. Chúng tôi đã sử dụng các nghiên cứu liên kết trên toàn bộ gen (GWAS) từ dự án iPSYCH và Hiệp hội gen tâm thần (PGC) trong các phân tích chính”.

Hai phân tích đã được tiến hành để tính toán tác động trực tiếp và gián tiếp của ADHD và kết quả thật đáng ngạc nhiên. Các nhà nghiên cứu không tìm thấy mối liên hệ nhân quả nào giữa ADHD và rối loạn lưỡng cực, tâm thần phân liệt hoặc lo lắng, mặc dù khoảng 3 trong số 10 trẻ được chẩn đoán mắc chứng rối loạn phát triển thần kinh đều có lo lắng với tư cách là một bệnh đi kèm.

Tuy nhiên, họ đã tìm thấy mối liên hệ nhân quả và yếu tố nguy cơ gia tăng đối với chứng chán ăn tâm thần (28%), đồng thời bằng chứng cho thấy cả ADHD gây ra (nguy cơ tăng cao 9%) và trầm cảm gây ra (nguy cơ tăng cao 76%). Việc điều chỉnh các kết quả để tính toán ảnh hưởng của trầm cảm đối với các tình trạng khác, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ nhân quả trực tiếp với nỗ lực tự tử (nguy cơ tăng cao 30%) và PTSD (18%).

Các nhà khoa học chỉ ra rằng nghiên cứu của họ có những hạn chế do tính phức tạp của những tình trạng này. Ví dụ, cùng một gen có thể có liên kết với các đặc điểm khác nhau, gây khó khăn cho việc xác định nguyên nhân. Tuy nhiên, có những điểm chung, chẳng hạn như tính bốc đồng di truyền được tìm thấy ở cả ADHD và những người đã cố gắng tự tử, và rối loạn điều hòa cảm xúc, cũng là yếu tố chính gây ra chứng chán ăn tâm thần và PTSD.

Trên toàn thế giới, khoảng 5,3% trẻ em, thanh thiếu niên và 2,5% người trưởng thành mắc ADHD, con số này có thể cao hơn do các chẩn đoán mới xuất hiện ở người lớn. Vào năm 2020, ước tính có hơn 366 triệu người trưởng thành trên toàn thế giới mắc chứng ADHD. Việc không thể chữa khỏi chỉ điều trị để kiểm soát các triệu chứng có thể ảnh hưởng lớn đến công việc và cuộc sống cá nhân.

Mặc dù được cho là phần lớn là do di truyền, chiếm khoảng 70%-80% các trường hợp ADHD, nhưng không có một gen nào chịu trách nhiệm về tình trạng này và các nhà khoa học vẫn đang nỗ lực tìm hiểu xem các yếu tố xã hội và các yếu tố khác góp phần như thế nào.

ADHD gần đây được cho là có liên quan đến một loạt các bệnh không liên quan đến tâm thần. Nghiên cứu này không chỉ đóng vai trò như một hệ thống cảnh báo sớm về các bệnh đi kèm về sức khỏe tâm thần mà còn có thể hướng dẫn các bác sĩ lâm sàng hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa các rối loạn và cách điều trị chúng tốt nhất.

Các tác giả cho biết: “Nghiên cứu này mở ra những hiểu biết mới về con đường giữa các chứng rối loạn tâm thần. Vì vậy, trong thực hành lâm sàng, bệnh nhân mắc ADHD cần được theo dõi các rối loạn tâm thần có trong nghiên cứu này và nên bắt đầu các biện pháp phòng ngừa nếu cần thiết”.

Nghiên cứu được công bố trên BMJ Mental Health.

P.T.T (NASATI), theo https://newatlas.com/medical/adhd-increases-risk-mental-health-issues/. 9/8/2023