Một nhóm các nhà khoa học do Erik Storkebaum thuộc Viện Donders của Đại học Radboud dẫn đầu đã giải mã được cơ chế phân tử cơ bản của một dạng bệnh thần kinh ngoại vi Charcot-Marie-Tooth (CMT). Căn bệnh này ảnh hưởng đến cả dây thần kinh vận động và cảm giác. Bước đột phá khoa học này gợi ý một hình thức điều trị mới cho căn bệnh nan y này. Phát hiện của họ đã được công bố trên tạp chí Science, ngày 3/9/2021.

Bệnh Charcot-Marie-Tooth (CMT) hay còn gọi là bệnh teo cơ Mác là một nhóm các rối loạn di truyền gây tổn thương thần kinh. Bệnh gây tổn thương chủ yếu ở cánh tay và chân (dây thần kinh ngoại biên) nên khiến các cơ bắp bị teo và yếu dần.

Kiểu phụ của bệnh Charcot-Marie-Tooth (CMT) do Storkebaum và nhóm của ông nghiên cứu xảy ra ở một trong 100.000 người, khiến nó trở thành một căn bệnh khá hiếm gặp. Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa chắc chắn về cơ chế phân tử của căn bệnh này và vẫn chưa có loại thuốc nào hiệu quả.

Trưởng nhóm nghiên cứu Erik Storkebaum cho biết: Ở những bệnh nhân mắc bệnh, cả dây thần kinh vận động và cảm giác đều bị ảnh hưởng dẫn đến yếu cơ và rối loạn cảm giác. Căn bệnh này gây ra mất cảm giác, ví dụ như dưới lòng bàn chân, yếu cơ và biến dạng bàn chân. Bệnh tiến triển chậm nhưng đều đặn và bệnh nhân thường phải ngồi xe lăn.

Các đột biến trong sáu gen mã hóa tổng hợp tRNA gây ra bệnh Charcot-Marie-Tooth (CMT). tRNA synthetase liên kết các axit amin (các khối cấu trúc của protein) với RNA chuyển của chúng (tRNA), một bước đầu tiên cần thiết trong quá trình sản xuất protein. Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học chỉ ra rằng các phiên bản đột biến CMT của một enzym tổng hợp tRNA như vậy (glycyl-tRNA synthetase) vẫn có thể liên kết tRNA của nó, nhưng sau đó không giải phóng được nó.

Việc "bắt giữ" glycyl-tRNA này làm cạn kiệt nguồn cung cấp tRNA này trong tế bào, dẫn đến việc phân phối không đủ glycyl-tRNA đến ribosome (máy phân tử tạo ra protein). Do đó, ribosome ngừng sản xuất protein khi nó đạt đến codon cho axit amin glycine. Điều này làm gián đoạn quá trình sản xuất protein và gây ra phản ứng căng thẳng của tế bào.

Các nhà khoa học chỉ ra rằng việc tăng lượng glycyl-tRNA ở động vật chuyển gen có thể ngăn ngừa bệnh thần kinh ngoại biên và làm gián đoạn quá trình tổng hợp protein trong mô hình ruồi giấm và chuột đối với CMT do đột biến trong glycyl-tRNA synthetase. Theo đó, việc tăng nồng độ glycyl-tRNA ở những bệnh nhân mắc CMT dạng này có thể được phát triển như một phương pháp điều trị mới cho căn bệnh nan y này.

Storkebaum nói: Chúng tôi hiện đã làm sáng tỏ một dạng, nhưng chúng tôi nghi ngờ rằng có năm dạng CMT khác dựa trên một cơ chế tương tự và do đó chúng có thể được ánh xạ. Dạng CMT này là bệnh thoái hóa thần kinh đầu tiên được lập bản đồ ở cấp độ phân tử và có hướng điều trị. Về lý thuyết, các bệnh như Parkinson và Alzheimer có thể được lập bản đồ theo cách tương tự. Vì vậy, đây là một khám phá đầy hứa hẹn cho việc điều trị các bệnh thoái hóa thần kinh khác trong tương lai.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2021-09-rna-drug-peripheral-neuropathy.html, 3/9/2021