Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt một loại thuốc mới dùng điều trị cho bệnh nhân giai đoạn đầu mắc bệnh Alzheimer có tên là Leqembi (lecanemab) - phương pháp điều trị đã được báo cáo vào năm ngoái như một bước đột phá lớn trong liệu pháp điều trị bệnh Alzheimer. Sau theo dõi dữ liệu ban đầu Giai đoạn 3, thuốc cho thấy nó có thể làm chậm quá trình suy giảm nhận thức. Tuy nhiên, những lo ngại gia tăng về tính an toàn và hiệu quả trong thế giới thực của thuốc đã dẫn đến sự tranh cãi gay gắt giữa các nhà nghiên cứu, với một số ý kiến ​​cho rằng loại thuốc này không nên cho phép sử dụng rộng rãi.

Leqembi là loại thuốc thứ hai được phê duyệt trong nhóm thuốc kháng thể đơn dòng mới cho bệnh Alzheimer. Nó được thiết kế làm giảm sự tích tụ trong não của protein amyloid beta, bị nghi ngờ là nguyên nhân bệnh lý chính của căn bệnh này. Loại thuốc đầu tiên thuộc nhóm này được phê duyệt vào năm 2021 là Aduhelm. Việc phê duyệt thương mại hóa của Aduhelm cũng đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt trong nhiều thập kỷ. Các câu hỏi về hiệu quả, độ an toàn và mức giá cuối cùng của nó đã khiến một số cố vấn của FDA từ chức, trong đó có chuyên gia gọi đó là “quyết định phê duyệt thuốc có lẽ là tồi tệ nhất trong lịch sử Hoa Kỳ gần đây”.

Bất chấp sự chấp thuận của FDA cho Aduhelm, loại thuốc này đã không được các bác sĩ hoặc bệnh nhân Alzheimer sử dụng rộng rãi.

Công ty dược phẩm đứng sau sự phát triển của Aduhelm, Eisai và Biogen, hiện đang thử nghiệm lần hai kháng thể đơn dòng cho bệnh Alzheimer với Leqembi. Dữ liệu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 được công bố gần đây cho thấy những bệnh nhân dùng thuốc trong 18 tháng có tốc độ suy giảm nhận thức chậm hơn 27% so với những người trong nhóm dùng giả dược.

Kể từ khi dữ liệu Giai đoạn 3 được công bố vào cuối năm 2022, một số nhà thần kinh học đã đặt câu hỏi đối với mức độ phù hợp trong thế giới thực của các lợi ích được báo cáo trong các nghiên cứu lâm sàng của Leqembi. Một bức thư ngỏ do 12 nhà nghiên cứu đồng tác giả gần đây đã lập luận chống lại sự chấp thuận của Leqembi, cho biết lợi ích lâm sàng của thuốc là không chắc chắn.

Bài báo viết: "Phân tích dữ liệu có sẵn từ CLARITY-AD cho thấy rằng hiệu quả của Lecanemab thấp hơn mức được chấp nhận là có ý nghĩa lâm sàng. Có những sai sót tiềm ẩn trong nghiên cứu thuần tập bao gồm khuynh hướng thiên vị, không làm mù và bỏ giữa chừng... có thể ảnh hưởng đến tính xác thực của dữ liệu. Các tác dụng phụ đáng kể và tính không đồng nhất của phân nhóm có biểu thị rõ ràng. Do đó, việc dịch chuyển dữ liệu thử nghiệm lâm sàng sang có hiệu lực ở thế giới thực là rất không đảm bảo".

Thậm chí nghiêm trọng hơn, đã có báo cáo về một số trường hợp tử vong trong những tháng gần đây trong số những bệnh nhân tham gia mở rộng thử nghiệm lâm sàng Giai đoạn 3. Ba trường hợp tử vong gần đây đã được báo cáo trên các phương tiện truyền thông là do sưng não và xuất huyết vi mô.

Các nhà thần kinh học độc lập đã yêu cầu xem xét hồ sơ bệnh nhân và kết luận rằng những ca tử vong có thể là do điều trị bằng kháng thể. Tuy nhiên, công ty dược phẩm Eisai cho biết các trường hợp tử vong không liên quan đến Leqembi và tất cả thông tin bệnh nhân đã được tiết lộ cho FDA trước khi thuốc được phê duyệt.

Thông báo phê duyệt của FDA đối với Leqembi có ghi nhận nguy cơ sưng não, được gọi là "bất thường hình ảnh liên quan đến amyloid (ARIA)" và thông tin kê đơn yêu cầu bệnh nhân phải thực hiện nhiều lần quét não trong bốn tháng đầu điều trị để theo dõi ARIA.

Trái ngược với những người chỉ trích Leqembi, gần 230 bác sĩ và nhà nghiên cứu đã đồng ký vào một lá thư ủng hộ việc phê duyệt thuốc trên lâm sàng. Bức thư nói rằng Leqembi không phải là thuốc chữa bệnh Alzheimer và nó có thể không hiệu quả với mọi bệnh nhân, nhưng nó là một bước tiến cơ bản trong điều trị căn bệnh hiện không có sự lựa chọn loại thuốc nào.

Rob Howard, giáo sư tâm thần học tại Đại học College London, cũng đang xem xét kỹ lượng và thận trọng về tính an toàn và hiệu quả của Leqembi. Ông coi những lo ngại về tác dụng phụ của thuốc là "có thể hiểu được" và đề nghị các bác sĩ nên thận trọng khi kê đơn thuốc này.

Howard cho biết: “Mỗi bác sĩ sẽ đưa ra quyết định của riêng họ về việc kê đơn lecanemab cho bệnh nhân, dựa trên dữ liệu hiệu quả từ các thử nghiệm lâm sàng và nhận thức của họ về những rủi ro liên quan đến điều trị. Quan điểm của riêng tôi là lợi ích của phương pháp điều trị dường như quá nhỏ để bảo đảm cho những rủi ro và tôi sẽ không khuyến nghị điều này cho bệnh nhân của mình”.

Leqembi được truyền hai tuần một lần và Eisai định giá điều trị vào khoảng 26.500 đô la Mỹ mỗi năm.

P.T.T (NASATI), theo https://newatlas.com/medical/leqembi-controversial-fda-approval-lecanemab-alzheimers-drug/, 8/1/2023