Một nghiên cứu trên hơn 200.000 người do các nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford thực hiện đã phát hiện ra rằng ít nhất giảm 17% số ca chẩn đoán sa sút trí tuệ trong sáu năm sau khi tiêm vắc-xin zona tái tổ hợp mới, tương đương với bằn hoặc nhiều hơn 164 ngày không bị mất trí. Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Nature Medicine.

Lợi ích này được phát hiện thấy ở cả hai giới nhưng lớn hơn ở phụ nữ và các phát hiện cho thấy vắc-xin zona tái tổ hợp có giá trị bảo vệ bổ sung trong việc chống lại chứng mất trí.

Zona là một căn bệnh gây đau đớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều người cao tuổi. Bệnh do vi-rút Herpes zoster gây ra, có thể bùng phát ở những người đã từng bị thủy đậu. Sau khi vắc-xin phòng bệnh zona (Zostavax) được giới thiệu vào năm 2006, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ có thể thấp hơn ở những người đã tiêm vắc-xin này, mặc dù kết quả không mang tính kết luận chính thức.

Tại nhiều quốc gia, bao gồm Vương quốc Anh và Hoa Kỳ, Zostavax hiện đã bị thu hồi và được thay thế bằng một loại vắc-xin hiệu quả hơn nhiều (Shingrix). Tại Vương quốc Anh, Shingrix đang được NHS cung cấp cho tất cả người cao tuổi và một số nhóm người khác.

Trong nghiên cứu mới, các nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford và NIHR OH BRC đã sử dụng mạng lưới hồ sơ sức khỏe điện tử TriNetX của Hoa Kỳ. Tại Hoa Kỳ, sự chuyển đổi giữa Zostavax và Shingrix diễn ra vào tháng 10 năm 2017. Điều này cho phép các nhà nghiên cứu có thể thực hiện so sánh nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ trong sáu năm sau khi tiêm Shingrix so với những người tương tự đã tiêm Zostavax. Có hơn 100.000 người trong mỗi nhóm. Shingrix cũng được so sánh với những người đã tiêm vắc-xin phòng các bệnh nhiễm trùng khác (cúm và uốn ván, bạch hầu và ho gà).

Shingrix có liên quan đến nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ thấp hơn 17% so với Zostavax và thấp hơn 23–27% so với các loại vắc-xin khác. Điều này tương đương với việc những người đã tiêm vắc-xin Shingrix duy trì được hơn 5–9 tháng mà không bị mất trí nhớ so với các loại vắc-xin khác. Các tác dụng có lợi xuất hiện ở cả hai giới nhưng ở phụ nữ nhiều hơn ở nam giới.

Nhiều phân tích bổ sung khác nhau cho thấy những phát hiện này là đáng tin cậy nhưng các nhà nghiên cứu cho biết cần phải nghiên cứu thêm trước khi đưa ra bất kỳ đề xuất nào về việc nên sử dụng vắc-xin zona để giúp ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự khởi phát của chứng mất trí nhớ.

Tiến sĩ Maxime Taquet, Giảng viên lâm sàng học thuật của NIHR tại Khoa Tâm thần học tại Oxford, người đứng đầu nghiên cứu cho biết, "Quy mô và bản chất của nghiên cứu này khiến những phát hiện này trở nên thuyết phục và sẽ thúc đẩy các nghiên cứu sâu hơn. Chúng ủng hộ giả thuyết rằng việc tiêm vắc-xin phòng bệnh zona có thể ngăn ngừa chứng mất trí nhớ. Nếu được xác nhận trong các thử nghiệm lâm sàng, những phát hiện này có thể có ý nghĩa quan trọng đối với người lớn tuổi, các dịch vụ y tế và sức khỏe cộng đồng".

"Một câu hỏi quan trọng là, vắc-xin đã tạo ra lợi ích rõ ràng của nó như thế nào trong việc bảo vệ chống lại chứng mất trí? Một khả năng cho thấy là nhiễm vi-rút Herpes zoster có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí, do đó, bằng cách ức chế vi-rút, vắc-xin có thể làm giảm nguy cơ này. Ngoài ra, vắc-xin cũng chứa các hóa chất có thể có tác dụng có lợi riêng biệt đối với sức khỏe não bộ", John Todd, giáo sư về y học chính xác tại Khoa Y Nuffield của Đại học Oxford, cho hay.

Những phát hiện này rất hấp dẫn và đáng khích lệ. Bất kỳ điều gì có thể làm giảm nguy cơ mắc chứng mất trí đều được hoan nghênh, vì số lượng người mắc bệnh ngày càng tăng và lớn.

P.T.T (NASATI), theo https://medicalxpress.com, 26/7/2024