Tính tới ngày 14/9/2021, TP. Hồ Chí Minh hiện có hơn 300 000 ca nhiễm Covid 19. Mỗi ngày Thành phố ghi nhận thêm hàng ngàn ca nhiễm mới kèm theo đó là nguy cơ dịch lây lan trong cộng đồng hiện đang rất cao do vẫn còn nhiều ca khó xác định được nguồn lây đối với biến chủng mới (Delta).

Bản đồ phân bố kết quả xét nghiệm tầm soát theo Tổ dân phố.

Để từng bước kiểm soát được tình hình dịch Covid-19, hiện tại Thành phố đã và đang thực hiện Công văn số 2468/UBND-VX ngày 23 tháng 7 năm 2021 về tăng cường mạnh mẽ các biện pháp thực hiện giãn cách xã hội toàn Thành phố theo tinh thần Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhằm hạn chế tối đa việc tiếp xúc trực tiếp giảm nguy cơ lây nhiễm tiến tới kiểm soát dịch Covid-19 lây lan trong cộng đồng. Một trong những biện pháp hiệu quả hiện nay là thực hiện 5K và khuyến cáo người dân mua sắm trực tuyến đối với các mặt hàng nhu yếu phẩm phục vụ sinh hoạt hàng ngày.

Trước tình hình dịch Covid-19 căng thẳng như hiện nay, Ủy ban nhân dân thành phố Thủ Đức phối hợp với Trung tâm Ứng dụng Hệ thống thông tin địa lý Thành phố Hồ Chí Minh - HCMGIS thực hiện Xây dựng ứng dụng GIS quản lý dịch bệnh Covid-19 và hỗ trợ người dân mua sắm trực tuyến, bước đầu thí điểm trên địa bàn thành phố Thủ Đức nhằm hỗ trợ lãnh đạo, cán bộ các công tác tra cứu, quản lý các ca nhiễm, theo dõi diễn tiến dịch bệnh tại địa bàn; hỗ trợ người dân tra cứu thông tin dịch bệnh Covid-19 và các thông tin mua sắm trực tuyến. Đặc biệt, trong tình hình dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp như hiện nay, hệ thống sẽ hỗ trợ tối đa cho người dân trong việc hạn chế tiếp xúc thông qua việc mua sắm trực tuyến các mặt hàng nhu yếu phẩm cần thiết phục vụ sinh hoạt hàng ngày và góp phần phòng, chống Covid-19 cho Thành phố.

Với việc sử dụng cơ sở dữ liệu nền sẵn có đã được Trung tâm HCMGIS xây dựng cho toàn Thành phố, ứng dụng này có thể triển khai áp dụng chung ngay cho các quận huyện khác trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh sử dụng. Đây là đề tài được thực hiện bởi nhóm nghiên cứu, đại diện là ông Lê Nam Quang, trưởng phòng Khoa học  - và Công nghệ, UBND TP. Thủ Đức.

Ứng dụng gồm hai module có những tính năng quản lý, phân tích, thống kê và cảnh báo, cũng như mua sắm rất hữu ích trong thời kỳ dịch bệnh hiện nay.

Module ứng dụng GIS quản lý dịch bệnh Covid-19 (Thủ Đức Covid)

Quản lý thông tin dịch bệnh Covid-19

Giải pháp đưa ra biện pháp quản lý các ca dương tính gồm thông tin cá nhân người nhiễm (địa chỉ cư trú, nơi làm việc, giới tính, độ tuổi…), thông tin dịch tễ, nơi phát hiện ca nhiễm, nguồn lây nhiễm, hành trình di chuyển v.v…Quản lý vùng cách ly là vùng có dịch Covid-19 được thiết lập cách ly y tế theo Quyết định của Ủy ban nhân dân thành phố Thủ Đức gồm phạm vi vùng cách ly, thời gian cách ly, chốt kiểm soát. Quản lý khu vực/điểm phong tỏa gồm thông tin vị trí, ngày phong tỏa/tái phong tỏa và ngày gỡ phong tỏa. Quản lý thông tin xét nghiệm tầm soát theo từng khu phố trên toàn địa bàn thành phố Thủ Đức với kết quả test nhanh và kết quả PCR nhằm đánh giá tính hiệu quả của các đợt xét nghiệm, cung cấp dữ liệu phục vụ công tác đánh giá mức độ nguy cơ lây nhiễm v.v… Quản lý các lớp dữ liệu như cơ sở cách ly tập trung, cơ sở cách ly và điều trị y tế, nơi xét nghiệm v.v…

Phân tích không gian

Giải pháp thể hiện sơ đồ mối quan hệ giữa các ca từ F0 đến F5, sơ đồ lây nhiễm thể hiện mối quan hệ/tiếp xúc giữa các ca bệnh. Không chỉ vậy, giải pháp còn thể hiện bản đồ phân bố các ca bệnh theo dải màu dịch tễ. Dải màu dịch tễ được định nghĩa theo khu vực (phường, khu phố, tổ dân phố) và tổng số ca phát sinh mới trong 01 khoản thời gian xác định.  Chức năng thể hiện bản đồ phân bố các ca bệnh theo dải màu dịch tễ giúp Lãnh đạo thành phố Thủ Đức dễ dàng nhận định được tiến triển của dịch bệnh cũng như đánh giá được những khu vực có nguy cơ bùng phát dịch, từ đó đưa ra các quyết định, chính sách khoanh vùng, xét nghiệm để ngăn chặn dịch bệnh.

Bản đồ nhiệt thể hiện mức độ phân bố tập trung ca bệnh

Ứng dụng còn đưa ra chức năng khoanh vùng các ca cách ly và phát hiện các ca lân cận. Chức năng này hỗ trợ phát hiện các ca lân cận làm cơ sở đánh giá mức độ lây lan của dịch bệnh Covid-19.  Khoanh vùng cách ly theo khu vực là vùng có dịch Covid-19 được thiết lập cách ly y tế theo Quyết định của Ủy ban nhân dân thành phố Thủ Đức gồm phạm vi vùng cách ly, thời gian cách ly, chốt kiểm soát.

Ứng dụng cũng thể hiện bản đồ phân bố kết quả xét nghiệm tầm soát theo khu phố. Kết quả các đợt xét nghiệm tầm soát diện rộng của từng khu phố sẽ được cập nhật và thể hiện trên bản đồ với dải màu dịch tễ hỗ trợ Lãnh đạo thành phố Thủ Đức và 34 phường đưa ra chiến lược, kế hoạch xét nghiệm tầm soát nhằm “bóc tách” các ca bệnh F0 ra khỏi cộng đồng, tạo khu vực xanh trên địa bàn từng tổ dân phố.

Chức năng quan trọng khác của ứng dụng là thống kê các đợt xét nghiệm tầm soát tại Khu phố 2, phường Tam Bình. Ví dụ minh họa về hiệu quả của việc xét nghiệm tầm soát tại Khu phố 2, phường Tam Bình: các đợt xét nghiệm tầm soát vào ngày 12, 18 và 27/7 giảm dần từ 53 ca dương PCR còn 12 ca dương PCR. Đến ngày 29/7 kết quả tầm soát là không còn ca dương. Đây là cơ sở để khoanh vùng xanh cho Khu phố 2, phường Tam Bình..

Một bản đồ nhiệt thể hiện mức độ phân bố tập trung ca bệnh được trình bày trên ứng dụng thể hiện bản đồ biểu đồ mức độ ca F1, thể hiện bản đồ phân nhóm từng đợt dịch.

Chức năng thống kê báo cáo của ứng dụng đưa ra rất nhiều con số thống kê, ví dụ như thống kê ca bệnh, tổng số ca bệnh F0 toàn địa bàn thành phố Thủ Đức hoặc từng phường theo thời gian, thống kê 10 phường có số lượng ca bệnh F0 cao nhất trên địa bàn thành phố Thủ Đức, thống kê số ca bệnh F0 theo nơi phát sinh ca nhiễm, thống kê số lượng F1, F2 theo thời gian, thống kê số ca bệnh F0, các ca F1, F2 theo khu vực nguy cơ cao như Khu Công nghệ cao, Khu chế xuất – Khu Công nghiệp, thống kê kết quả xét nghiệm tầm soát từng khu phố, thống kê theo danh sách ca bệnh theo vùng dịch, thống kê theo danh sách ca bệnh theo khu vực cách ly. Ngoài ra Ứng dụng còn có khả năng phát hiện nguy cơ, gửi email thông báo cho Lãnh đạo và các cấp quản lý.

Module Thủ Đức mua sắm

Ứng dụng đã cập nhật dữ liệu hơn 400 chợ, siêu thị, cửa hàng tiện lợi trên địa bàn TP. Thủ Đức, cho phép tự động định vị vị trí người dùng, đề xuất các địa điểm ưu tiên mua sắm gần nhất theo phân tuyến, hiển thị danh mục hàng hóa, bán hàng trực tuyến, giao hàng tận nhà, tìm đường đi đến địa điểm mua sắm,…

Khi người dùng truy cập, hệ thống sẽ định vị vị trí và hiển thị danh sách 10 - 20 cửa hàng gần nhất, cho phép xem thông tin của các cửa hàng mua sắm và chọn lộ trình đi tới cửa hàng mua sắm, hoặc đặt hàng giao hàng, đặt hàng trực tuyến,…

Triển vọng phát triển

Giải pháp được phát triển với sự phối hợp giữa Ủy ban nhân dân thành phố Thủ Đức và Trung tâm Ứng dụng Hệ thống Thông tin địa lý - HCMGIS. Giải pháp sử dụng những nguồn lực dữ liệu sau:

- Dữ liệu nền thành phố Thủ Đức: dữ liệu nền thành phố Thủ Đức sẽ được kế thừa sử dụng lại từ cơ sở dữ liệu nền Thành phố mà Trung tâm Ứng dụng Hệ thống thông tin Địa lý đã xây dựng.

- Dữ liệu chuyên đề quản lý dịch bệnh Covid-19: dữ liệu các ca bệnh sẽ được cán bộ quản lý cập nhật hàng ngày bằng cách sử dụng các công cụ import dữ liệu đã được xây dựng trong ứng dụng ở trên.

- Dữ liệu chuyên đề mua sắm trực tuyến trên địa bàn thành phố Thủ Đức: dữ liệu này sẽ được cập nhật, biên tập theo danh sách các điểm mua sắm thực tế với các thông tin cần thiết phục vụ cho việc hỗ trợ mua sắm trực tuyến của người dân.

Hệ thống hiện sử dụng server của Trung tâm HCMGIS

Hệ thống sau khi hoàn thành sẽ hỗ trợ các cơ quan chức năng thành phố Thủ Đức quản lý thông tin dịch Covid-19 trên địa bàn; quản lý thông tin của các chợ, siêu thị, cửa hàng tiện lợi một cách trực quan qua đó hỗ trợ việc phân tuyến hàng hóa cho người dân đến mua sắm một cách hợp lý. Bên cạnh đó hệ thống hỗ trợ người dân tra cứu các thông tin và mua sắm trực tuyến, giảm thiểu tối đa nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh trong cộng đồng góp phần vào công tác phòng, chống dịch Covid-19 của thành phố.

Phát hiện nguy cơ, gửi email thông báo cho Lãnh đạo và các cấp quản lý

Với việc sử dụng cơ sở dữ liệu nền sẵn có đã được Trung tâm HCMGIS xây dựng cho toàn Thành phố, ứng dụng này có thể triển khai áp dụng chung ngay cho các quận huyện khác trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh sử dụng.

Phương Anh (NASATI)