Xác định được con đường truyền tín hiệu chưa được biết đến trong não chịu trách nhiệm về chứng đau nửa đầu

Một nghiên cứu mới đã xác định được một cơ chế chưa được biết đến trước đây trong đó các protein từ não được vận chuyển đến một nhóm dây thần kinh cảm giác cụ thể gây ra các cơn đau nửa đầu. Điều này có thể mở đường cho các phương pháp điều trị mới cho chứng đau nửa đầu và các chứng đau đầu khác. Công trình nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Science gần đây.

Tại Đan Mạch, có hơn 800.000 người bị mắc chứng đau nửa đầu - tình trạng đau đầu dữ dội ở một bên đầu. Trong đó, khoảng 1/4 số bệnh nhân đau nửa đầu này có các cơn đau đầu xảy ra (như rối loạn thị giác hoặc cảm giác tạm thời) trước cơn đau nửa đầu từ 5-60 phút.

Mặc dù chúng tôi biết được nguyên nhân vì sao bệnh nhân lại bị aura - tập hợp các triệu chứng xảy ra trước hoặc cùng với cơn đau nửa đầu, nhưng cho đến tận bây giờ, chúng tôi vẫn chưa rõ tại sao bệnh nhân lại bị đau đầu và tại sao chứng đau nửa đầu lại xảy ra một chiều.

Một nghiên cứu mới trên chuột do các nhà nghiên cứu tại Đại học Copenhagen, Rigshospitalet và Bệnh viện Bispebjerg thực hiện, lần đầu tiên chứng minh rằng các protein được giải phóng từ não trong cơn đau nửa đầu có aura được vận chuyển cùng với dịch não tủy đến các dây thần kinh truyền tín hiệu đau gây ra chứng đau đầu.

Nghiên cứu sinh Martin Rasmussen, Trung tâm Y học thần kinh tịnh tiến tại Đại học Copenhagen, tác giả đầu tiên của nghiên cứu cho biết: “Chúng tôi phát hiện ra rằng, những protein này kích hoạt một nhóm tế bào thần kinh cảm giác ở đáy hộp sọ, được gọi là hạch sinh ba – là hạch cảm giác của mỗi dây thần kinh sinh ba và được mô tả như là một cửa ngõ vào hệ thần kinh cảm giác ngoại biên của hộp sọ”.

Ở gốc của hạch sinh ba, thông thường hàng rào gốc hạch sẽ ngăn chặn các chất xâm nhập vào dây thần kinh ngoại biên bị lỗi, dẫn đến các chất trong dịch não tủy có thể xâm nhập và kích hoạt các dây thần kinh cảm giác đau, dẫn đến đau đầu.

"Kết quả này cho thấy, nhóm nghiên cứu của chúng tôi đã xác định được kênh giao tiếp chính giữa não và hệ thần kinh cảm giác ngoại biên. Đây là con đường truyền tín hiệu chưa được biết đến trước đây, đóng vai trò quan trọng gây ra chứng đau nửa đầu và nó cũng có thể liên quan đến các bệnh đau đầu khác”, Giáo sư Maiken Nedergaard, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết.

Hệ thống thần kinh ngoại biên gồm tất cả các sợi thần kinh chịu trách nhiệm liên lạc giữa hệ thống thần kinh trung ương (não và tủy sống) và da, các cơ quan và cơ bắp. Hệ thống thần kinh cảm giác, là một phần của hệ thống thần kinh ngoại biên, chịu trách nhiệm truyền đạt thông tin về sự va chạm, cảm giác ngứa và đau tới não.

Kết quả nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc về lý do tại sao chứng đau nửa đầu thường xảy ra một chiều và điều này vẫn là một bí ẩn đối với các nhà khoa học.

Nghiên cứu được tiến hành trên chuột, nhưng cũng bao gồm cả quét MR hạch sinh ba ở người, và theo các nhà khoa học, mọi dấu hiệu cho thấy chức năng của đường dẫn tín hiệu ở chuột và người là giống nhau, và ở người cũng vậy, protein được vận chuyển bằng dịch não tủy.

Khi sử dụng các kỹ thuật tiên tiến như phép đo phổ khối, họ có thể phát hiện nhiều loại protein trong một mẫu nhất định. Các nhà nghiên cứu đã phân tích hỗn hợp các chất được giải phóng trong giai đoạn aura của cơn đau nửa đầu (giai đoạn của rối loạn thị giác).

Rasmussen cho biết: “Nồng độ 11% trong số 1.425 protein mà chúng tôi xác định được trong dịch não tủy có sự biến đổi trong các cơn đau nửa đầu. Trong số này, 12 protein có nồng độ tăng lên đóng vai trò là chất truyền có khả năng kích hoạt các dây thần kinh cảm giác. Điều này có nghĩa là khi các protein được giải phóng, chúng sẽ được đưa đến hạch sinh ba thông qua các con đường truyền tín hiệu, tại đây chúng liên kết với một thụ thể của dây thần kinh cảm giác báo hiệu cơn đau, kích hoạt dây thần kinh và gây ra cơn đau nửa đầu sau các triệu chứng đã báo trước".

Nhóm protein được các nhà nghiên cứu xác định bao gồm CGRP - một loại protein có liên quan đến chứng đau nửa đầu và được sử dụng trong các phương pháp điều trị hiện có. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra một loạt protein khác, có thể mở đường cho các lựa chọn điều trị mới.

"Chúng tôi hy vọng, các protein mà chúng tôi đã xác định được ngoài CGRP, có thể sử dụng để thiết kế các phương pháp điều trị phòng ngừa mới cho những bệnh nhân không đáp ứng với các thuốc đối kháng CGRP hiện có. Bước tiếp theo đối với chúng tôi là xác định protein có tiềm năng lớn nhất", Rasmussen nói.

Ông cũng giải thích rằng một trong những protein được xác định có vai trò lớn trong chứng đau nửa đầu do kinh nguyệt.

P.T.T (NASATI), theo https://medicalxpress.com/7/2024